Fredag 7. August 2020 - 02:56  

Søk

Google

Artikkel- og forfatterSøk

Linker i nettsidene

Noen leder deg videre innenfor n-kh.no. De åpnes i det vinduet du er i. Siderammen og toppen beholdes dermed. (vil du lage nytt vindu: skift+museklikk)


Fremmede nettsteder du lenkes til, åpnes i nytt vindu, for å ikke fjerne vårt vindu.


Musepekeren aktiverer eventuell "forklarende boks".


Hensikt: informasjon lenkes sammen over Internett ved hjelp av hyperlenker, til ytterligere kunnskap og informasjon på verdensveven (World Wide Web).


FrØ-bladet i skjermversjon er utstyrt med samme redskapet.

Tilfeldig ord/uttrykk:
Skifte

Dela.

Se hele oversikten her.


adobe reader

Gard & bygd >> Fe�y >> 7_4 Minner fra krigen >> Farefull ferd med Tordenskjold
Utskriftsvennlig format Tips en venn

Farefull ferd med Tordenskjold

Tips: Klikk p� evt. sm�bilder s� �pnes de i et nytt vindu.
Referanse: 133_7_411
Skrevet av Per K�re Lande - 14.01.2011

John Mathias Svendsen (f. 1899) var fisker p� Fe�y. Han ble legendarisk under krigen som f�rer av en kutter med navnet Tordenskjold. Han var en av de mange motstandsmenn, som viste stort mot i en farefull tid. I et intervju forteller han en spennende historie mot slutten av krigen.

 

Eg meldte meg inn i Milorg og m�tte utf�ra forskjellige oppdrag. N�r du hadde meldt deg inn der og fekk et oppdrag, s� m�tte du utf�ra det som det var gitt ordre om. Det var ingen vei utenom.

Et hemmelig oppdrag
Ein dag fekk eg telefon fr� Haugesund om � komma der inn. Det gjaldt ei sildalast eg skulle f�ra. Tidlegare hadde eg f�tt et tips om at der skulle komma ein mann som eg skulle ta kontakt med n�r eg kom til byen. Mannen skulle sp�r om eg kjente Juve.
   Eg reiste til byen med sk�yt� mi Tordenskjold, og ganske riktig s� kom der ein kar ned p� kaien. Han spurte om eg kjente Juve. Ja, er han og p� fiske, sa eg. Det viste seg � vera rette mann. Og s� sa han at me skal dra av g�rde i ettermiddag og henta ei v�penlast vest om Bremnes. Og s� skal me ha med oss sildakassar til kamuflasje p� dekk og n�ke is.
   Me gjekk innom Stoltenberg og fekk kassane og isen.

Tysk passkontroll
S� sa eg at det er best at me tar kontakt med tyskerene p� Kortanes og f�r stempla pass� Våres, slik som me til vanleg m� gjera for � komma inn og ut av havnen. Det ville han helst ikkje vara med p� og ta kontakt med dei. Han ville helst at me gjekk uten � gjera det. Men eg gjekk og fekk stempla passene som vanleg.

M�te med MTB
S� for me nord�ve til Hisken, p� ein viss plass som hadde 8 meter djupna p� kartet, var ordren. Og der skulle me treffa to motortorpedob�tar i 11-tida p� kvelden. Me gjekk ut og fant denne djupn�. Men der l�g et b�tlag som arbeidde med et sildakast som var tatt der. S� der kunne me ikkje liggja. S� gjekk me lenger ut og vestforbi. S� i 11-tid� om kvelden kom der to motortorpedob�tar for full kj�r og passerte oss. Me pr�vde og praia, men dei for p� inn. Etter ei stund kom dei ut igjen og d� fekk me kontakt med dei.

V�penlast
Og dei kunne ikkje stoppa motorane for dei hadde det travelt, forsto me. Avtalen var at sending� som me skulle henta skulle vara pakka i norske sildakassar og norske sildatunner. D� lossing� tok til viste det seg at v�penene og utstyret var pakka i engelske kassar med engelsk tekst og likedan med tunnene.
   Eg sa til sjefen om bord at detta g�r ikkje. Me skal lossa detta denne dagen og sj�l ein gutongje inni Haugesund forst�r jo at detta er fr� England. Sjefen visste ikkje r�d for dette. Eg sa at visst det var tyskerane dei kom med ammunisjon til s� var jo dette greit, for dei ville jo forst� sammenhengen ganske snart.
   Men det blei til at me tok til med lossing�. Etter at den f�rst b�ten var lossa s� tok me til med den andre. Det blei til sammen 15 tonn med v�pen og utstyr, s� rommet blei heilt fullt. D� me hadde f�tt lasta om bord kunne me ikkje g� til byen n� med nott�. Me m�tte venta til i morgen og dagslys.

Problem med den engelske loffen

M/S Tordenskjold ved brygga p� Fe�y.
Mens me l�g ved sid� av motortorpedob�ten s� lempa dei ein masse med engelsk loff om bord til oss. D� me starta p� innturen sa eg til han ”superkargoen”, s� han kalta seg, at eg v�ga ikkje til � g� til Haugesund med all den engelske loffen om bord. Han sa at det gjekk jo an � gj�mma vekk om bord. Men eg meinte at me fekk hiva loffen p� sj�en. Men problemet blei at loffen ville flyta etter oss og r�pa oss.
   Dette var rett f�r me passerte utforbi Hagland festning. Der blei heila sj�omr�det utforbi overv�ka s� me var nok i kikkerten deira. Eg hadde ei tomtunna om bord s� me fylte med sj� og heiv loffen oppi s� det blei ei sorpa som me t�mte p� sj�en.

Farefull ferd til havn
P� innturen til Haugesund havn passerte me vaktb�ten kor eg hadde stempla passet dagen f�r. Men i dag v�gde me ikkje og g� innom dei. Eg sa at det er best me g�r nedom Sildalaget, s� det ser meir tilforladeligt ut. Nei, sa han, g� inn til byen.
   Me gjekk inn til Kyvikkaien, og f�r me hadde fort�yd s� hoppte han p� land og forsvant opp bakkjen. Eg s�g ikkje meir til han, eg.
   Eg sa til dei karane som var med meg, at eg v�ga ikkje � lossa n� med dagen. Me f�r venta til i kveld med lossing�. Og det blei me enige om.
   Me la til ved et sj�hus p� Hassel�y. P� havn� var tyske vaktb�tar og ein stor tysk jagar som l�g og lyste med lyskastarar ut over havn�. Der var n�ken ender som l�g og plaska p� havn� og den lyskastaren sveipa d� dei h�rte plasking� av dei. Og n�ken lysstereif feide over oss ogs�.

Spennende lossing
I 9-tid� om kvelden kom lossemanskapet, 7-8 mann. Me l�dde opp sildakassar p� Eidebrygg� der me l�g, i mot den enden som var mot bysid�. Det var litt nifst � ligga og lossa der inne mellom tyske fart�yer. Men det gjekk bra.
   Me hadde ogs� f�tt med oss ein radiosendar som var nede i ruffen. Mens eg var nede etter den kom der ein tysk bil med fulle lys. Eg fekk esk� med radiosendaren ned i ruffen igjen. Men det viste seg at det ikkje var oss dei var ute etter. Det var ein del ungdommar som hadde begynt og dansa nedp� ei brygga omkring 20 meter lenger borte. Og det var ulovlig. Ungdommane blei jagde vekk og s� kj�rte bilen vekk.
   Me losste tomt, og om morgenen s� reiste eg ut�ve til F�yn�.

Tyskerne til aksjon
Etter n�ken dagar s� kom der ein kar om bord til meg og sa at Anders Kleppe var tatt av tyskerane med et lass med kj�t og ein lastebil var tatt. N�r eg h�rte kim som var arrestert, s� forsto eg ka kj�tet var for n�ke. Eg snakte med ein kar inni byen og han sa at eg m�tte komma meg av g�rde snarast.

P� flukt over Nordsj�en
Eg fylte parafin og proviant og om kvelden s� gjekk me over til Shetland. Det gjekk fint. Me gjekk om torsdagskvelden. Om l�rdags morgen var me p� Shetland. Me la oss ut forbi innl�pet til Lerwick og venta til der kom vaktb�t og praia oss.
   Me l�g i Lerwick ei heile veka, for der blei uver. S� gjekk turen til Aberdeen. Siden blei der transport med tog til London og der var me d� krigen blei slutt.

(Kassettopptak 22.05.1980 ved Gudmund Kolnes, oppbevart i lydarkivet til Nord-Karmøy Historielag. Avskriften i dialektform er gjort av Per K�re Lande).