• Hovedside
• Om historielaget
  • Styret
  • Bli medlem
• Boksamling
• Nettressurser
  • norgeshistorie.no
  • historisk leksikon
  • 2. v-krigsleksikon
  • Våre falne
• Gard og Bygd
• Alle artiklene
• FrØ-bladene

Prestehistorier

Minner om kva prestar har sagt og gjort vert gjerne gjenfortalt i generasjonar. Her skal me m�ta sokneprestane Skadberg, Hougsn�s, Hove, Rasmussen og Oftedal – og i tillegg klokkar Lindeland.

 

Lars Skadberg (1933-56)

var ein mykje klok og l�rd prest. N�r han var kledd i den svarte prestekjolen (samarien) kunne han virka gravalvorleg, som det s�mde seg. Men elles kunne han virka hum�rfull, lettliva og kjapp i replikken.

  I den tida var det ei dame i byen som dreiv broderiforretning i Haraldsgata. Ho hadde namnet sitt p� utstillingsglaset: Signe Larsen. Nabopresten i Torvastad hadde etternamnet Larsen. D� Skadberg kom heim etter ein tur tok han telefon til presten Larsen i Torvastad og sa: ”Du Larsen m� vera ein mykje avhalden og god prest. For d� eg kj�yrde gjennom Haraldsgata stod det med store bokstavar p� eit utstillingsglas: Signe Larsen”.

  Ein gong var det bispevisitas p� gamle Karmel bedehus. Og Skadberg m�tte fram p� golvet og vart ”eksamenisert” av biskop Marthiniussen om korleis tilh�vet var mellom dei ymse organisasjonane og presten, dvs kyrkja.. Jau, Skadberg let berre vel om kvar gruppe som vart nemnd. I den samanheng vart han og spurt om tilh�vet til husmorlaget i bygda. Jau, Skadberg let berre vel: ”Og forresten, s� er kona mi formann i husmorlaget, og eg har ikkje hatt noko kluss med henne!”  

Sverre Hougsn�s (1919-33)

var ein prest som hadde ord og tale i si makt. Men bedehusfolket (dei leidande) visste godt korleis ei preik skulle vera.

  Gamle Kristian Lindtner var ein trufast bedehus- og kyrkjemann. D� gudstenesta var slutt, kom Hougsnes ein gong ned og helsa p� Lindtner: ”N�, hva synes du om prekenen i dag, Lindtner?” ”Ja, hu m�tte mest vara s�pass”, svara Lindtner.

Endre Hove (1907-18)

var truleg den som fekk starta den kristlege ungdomsforeninga i bygda. Det er fortalt at nokre ungdomar kom saman for � danna eit frilynt ungdomslag. Men d� presten kom under ver med det, kom han desse ungdomane i forkj�pet. Han sette straks i gong med � f� til eit kristeleg ungdomslag.

  Foreninga vart s� tilslutta Norges kristelige ungdomsforbund og fekk namnet Avaldsnes kristelige ungdomsforening. Det vart ein samlande stad for unge og litt eldre p� gamle Karmel bedehus. Dei skipa til m.a. konfirmantfestar, juletrefestar, 17. mai-festar og friluftsfestar om sommaren.

Rasmus Rasmussen (1891-1907)

var p� ein menighetsfest p� gamle Karmel bedehus (ca. 1937). Han fortalde litt fr� den tida han var prest i Avaldsnes.

  Ein gong beSøkte han ei eldre kona som l�g til sengs. Etter � ha samtalt med henne om �ndelege ting, spurde han henne om ho ynskte � motta nattverden. Men d� snudde kona seg til veggen. Presten spurde henne ein gong til. D� svara kona: ”Kor mykje kosta det?”

Lars Oftedal (1870-71)

var stiftskapellan berre 1. �r, men med han fylgde det vekkingar. Det var mange unge og eldre som vart med. Og vekkingssongar kunne h�yrast overalt, seint og tidleg. Dei gamle fortalde om ”Oftedalsvekkinga”. Vekkinga l�g ”liksom i lufta”. #85_5_306

Lindeland – klokkar og prest

Det var 5 sirdalsb�nder som ville tena seg nokre ekstra kroner p� sildefiske ved Karm�y. Derfor drog dei lite b�tvante b�ndene nordover og kom opp gjennom Karmsundet. Men dei traff p� uver, ein forrykande nordvestvind. Dei forliste utfor Bukk�y. Berre ein av dei fem kom seg i land. Han slepte seg oppover mot n�raste huset, som var prestegarden. Det var ein tettbygd, velvaksen kar med tunge, slepande steg, gjennomv�t og berrhovda. Ein tresko og ein lersko hadde han p� f�tene. Og med v�te kler klint inntil kroppen.

  Presten Johan Lyder Brun (1832-48) gjekk mannen i m�te, fekk han inn i huset, og fann turre kler og mat til mannen. Mannen fortalde s� om hendinga. Namnet hans var Torkel Bj�rnsen Lindeland fr� Sirdal..(Meir om denne hendinga kan ein lesa i boka Sirdalspresten av S. Anker-Goli.)

  Torkel vart verande i prestegarden som husl�rar i 2 �r. Han tok l�rareksamen og vart l�rar og kyrkjesongar i bygda, og vart den fyrste seminarist i Avaldsnes.

  No vart det bygd skulehus (seinare det gamle kommunehuset). Og Torkel Lindeland flytte inn i huset med si unge kone Gjertrud Oline Nyborg (20) fr� Kopervik. Han var 13 �r eldre enn henne. Dei fekk 9 barn.

  Bernt Andreas var nr. 4. Det var han som blei den kjende ”Sirdalspresten”. Han vart gift med den unge Karoline Bryne (19) fr� Visnes, dotter til verksmester Bryne p� Vigsnes Kobberverk.

  Bernt Andreas Lindeland studerte i fleire �r. Det var prest han ville bli. I studie�ra opplevde han b�de vekking og omvending. Han var i den tida med p� b�de storm�ter og sm�m�ter rundt omkring. Han var som oftast saman med kjende menn og stortalarar som td. Bernt St�ylen og Andreas Lavik.

  I p�skehelga 1877 kom St�ylen og Lindeland til Avaldsnes for � ha m�ter. Ein heilag eld brandt i hjarto til b�e to.  Det var i skulestova i kyrkjebygda dei hadde dei fyrste m�tene. P� det fyrste m�te, som hadde samla fullt hus, l�g det spenning og forventning i lufta. Det m�te m� ha vore vellukka, for Lindeland blei verande i bygdene rundt omkring ei stund framover.

  Men studiene ville han fortsetja med. Det var prest han ville bli. Og s� – endeleg ein dag hadde han fullf�rt presteutdanninga. Og etter ei tid stod han der i den vakre Sirdalsbygda som prest.